page_banner

Amakuru

Siyanse Yinyuma ya Dopamine: Uburyo igira ingaruka mubwonko bwawe nimyitwarire yawe

Dopamine ni neurotransmitter ishimishije igira uruhare runini mubihembo byubwonko.Akenshi bakunze kwita imiti "yumva-nziza", ishinzwe inzira zitandukanye zaba physiologique na psychologique zigira ingaruka kumyumvire yacu muri rusange, kubitera imbaraga, ndetse nimyitwarire ibiyobyabwenge. 

Dopamine ni iki 

Dopamine, bakunze kwita "kumva umeze neza" neurotransmitter, yavumbuwe bwa mbere mu myaka ya za 1950 n'umuhanga wo muri Suwede Arvid Carlsson.Yashyizwe mubikorwa nka monoamine neurotransmitter, bivuze ko ari intumwa yimiti itwara ibimenyetso hagati ya selile.Dopamine ikorerwa mubice byinshi byubwonko, harimo nigra substantia, agace ka tegmental ventrale, na hypothalamus yubwonko.

Igikorwa nyamukuru cya dopamine ni ugukwirakwiza ibimenyetso hagati ya neuron no guhindura imikorere itandukanye yumubiri.Byatekerejweho kugenga ingendo, ibisubizo byamarangamutima, gushishikara, no kumva umunezero nigihembo.Dopamine nayo igira uruhare runini mubikorwa bitandukanye byubwenge nko kwiga, kwibuka, no kwitabwaho.

Dopamine ni iki

Iyo dopamine irekuwe muburyo bwo guhemba ubwonko, itanga ibyishimo cyangwa kunyurwa.

Mugihe cyo kwinezeza no guhembwa, tubyara dopamine nyinshi, kandi iyo urwego ruri hasi cyane, twumva tudashishikajwe kandi tutishoboye.

Byongeye kandi, sisitemu yo guhemba ubwonko ifitanye isano rya hafi na dopamine.Uruhare rwa neurotransmitter nugutezimbere ibyiyumvo byo kwishimira no gushimangirwa, bityo bikabyara moteri.Kudusunikira kugera kuntego zacu no gushaka ibihembo.

Nigute ikora mubwonko?

Dopamine ikorerwa mu bice byinshi byubwonko, harimo nigra nigitereko cya tegmental.Ibi bice bikora nkinganda za dopamine, zitanga kandi zikarekura iyi neurotransmitter mubice bitandukanye byubwonko.Dopamine imaze kurekurwa, ihuza reseptor zihariye (bita dopamine reseptors) ziri hejuru ya selile yakira.

Hariho ubwoko butanu bwa reseptor ya dopamine, yanditseho D1 kugeza D5.Buri bwoko bwa reseptor buri mu karere k’ubwonko butandukanye, butuma dopamine igira ingaruka zitandukanye.Iyo dopamine ihujwe na reseptor, irashimisha cyangwa ikabuza ibikorwa by'akagari yakira, bitewe n'ubwoko bwa reseptor ifatanye.

Nigute ikora mubwonko?

Dopamine igira uruhare runini mugutunganya ingendo munzira ya nigrostriatal.Muri iyi nzira, dopamine ifasha kugenzura no guhuza ibikorwa byimitsi.

Muri cortex ibanza, dopamine ifasha kugenzura ububiko bwakazi, bikadufasha gufata no gukoresha amakuru mumitekerereze yacu.Ifite kandi uruhare mubitekerezo no gufata ibyemezo.Ubusumbane mu rwego rwa dopamine muri cortex ibanza byahujwe nibibazo nko kwitondera defisit hyperactivite disorder (ADHD) na schizofrenia.

Kurekura no kugenzura dopamine bigenzurwa cyane nubwonko kugirango bugumane uburimbane kandi bukore imikorere isanzwe.Sisitemu igoye yo gutanga ibitekerezo, irimo izindi neurotransmitter hamwe n'uturere twubwonko, igenga urwego rwa dopamine.

Kubura Dopamine: Impamvu, Ibimenyetso,

Impamvu zo kubura dopamine

Dopamine ni neurotransmitter igira uruhare runini mugutunganya imyifatire yacu, imbaraga, ibinezeza, hamwe na sisitemu yo guhemba.Kubura Dopamine bibaho mugihe ubwonko bwacu bubuze urugero rwa dopamine.Hariho ibintu byinshi bigira uruhare muri ibi, harimo:

● Ibisekuruza: Ubwoko bumwebumwe butandukanye bushobora kugira ingaruka kubikorwa bya dopamine, imikorere, cyangwa gufata, bigatuma abantu bamwe bashobora kwibasirwa na dopamine.

Diet Indyo mbi: Indyo idafite intungamubiri zingenzi, cyane cyane izisabwa kugirango dopamine ikoreshwe, irashobora gutuma dopamine ibura.Intungamubiri nka tyrosine, fenylalanine, vitamine B6 na C ni ngombwa mu gukora dopamine.

Stress Guhangayika karande: Kumara igihe kinini uhura nibibazo bitera irekurwa rya cortisol, imisemburo ya stress ibuza umusaruro wa dopamine.Igihe kirenze, iyi mihangayiko idakira irashobora gutuma dopamine ibura.

Lifestyle Kubaho ubuzima: Kubura imyitozo ngororamubiri no gukora siporo bibangamira kurekura no gutwara dopamine mu bwonko, bikaviramo urugero rwa dopamine.

Dopamine nubuzima bwo mumutwe: Gucukumbura

Ibimenyetso byo kubura dopamine

Kwiheba

umunaniro

kubura ibitekerezo

Kubura imbaraga

Kudasinzira no kubura ibitotsi

Dopamine nubuzima bwo mumutwe: Gucukumbura 

Dopamine ni ubutumwa bwimiti, cyangwa neurotransmitter, mubwonko butwara ibimenyetso hagati ya selile.Ifite uruhare runini mubikorwa bitandukanye byubwonko, harimo kugenzura ingendo, imyifatire, nibisubizo byamarangamutima, bikagira uruhare rukomeye mubuzima bwacu bwo mumutwe.Ariko, ubusumbane murwego rwa dopamine burashobora gukurura ibibazo bitandukanye byubuzima bwo mumutwe.

Ubushakashatsi bwerekana ko abantu bafite ikibazo cyo kwiheba bashobora kuba bafite urugero rwa dopamine nkeya mu bice bimwe na bimwe byubwonko, bigatuma kugabanuka no kwishimira mubikorwa bya buri munsi.

Urwego rwa dopamine ruringaniye rushobora gutera indwara yo guhangayika.Kongera ibikorwa bya dopamine mubice bimwe byubwonko birashobora gutuma uhangayika no guhagarika umutima.

Igikorwa cya dopamine ikabije mu turere twihariye twubwonko gitekereza ko kigira uruhare mubimenyetso bya sizizofrenia, nka salusiyo no kwibeshya.

Ibiyobyabwenge n'imyitwarire ibiyobyabwenge akenshi byongera urugero rwa dopamine mubwonko, bigatera amarangamutima kandi bihesha ingororano.Igihe kirenze, ubwonko buba bushingiye kuri ibyo bintu cyangwa imyitwarire kugirango irekure dopamine, itera uruziga.

Kuzamura Dopamine Mubisanzwe: Ingamba 5 Zifatika

 

Ibiryo byinyongera bya Tyrosine

Kurya ibiryo bya tirozine ni ngombwa cyane kubantu bafite dopamine

Tyrosine ni aside amine ni inyubako ikora dopamine mu bwonko.Kurya ibiryo bikungahaye kuri tirozine biha umubiri ibyibanze bikenera kubyara dopamine bisanzwe, bityo bikongera imikorere yacu yo kumenya, gushishikara, no gutuza mumarangamutima.

Ibiryo bikungahaye kuri tirozine birimo

● Imisozi:Utubuto twinshi twintungamubiri nisoko nziza ya tirozine kimwe na vitamine nizindi minerval.

Avoka:Avoka izwiho amavuta meza kandi inatanga tirozine nyinshi.Byongeye kandi, zirimo izindi ntungamubiri zingirakamaro nka vitamine K na folate, zifasha ubuzima bwubwonko no kugenzura imiterere.

Inkoko n'inkoko:Inyama zinkoko zidafite inkoko nkinkoko na turukiya nyinshi muri tirozine.

● Umuneke:Usibye kuba ibiryo biryoshye kandi byoroshye, ibitoki bikungahaye kuri tirozine.Byongeye kandi, zirimo serotonine, indi neurotransmitter ikorana na dopamine kugirango iteze imbere ibyishimo no kumererwa neza.

Uts Imbuto n'imbuto:Imbuto nto nk'imbuto y'ibihaza ntabwo ari isoko ikomeye ya tirozine gusa, ahubwo inatanga isoko ikungahaye kuri antioxydants, amavuta meza hamwe namabuye y'agaciro.

Ifi:Amafi afite amavuta nka salmon, makerel, na sardine ntabwo ari isoko nziza ya acide ya omega-3 gusa, ahubwo inatanga tirozine.

Kugirango wongere urugero rwa dopamine ukoresheje tirozine, ugomba kurya indyo yuzuye ikungahaye kuri micronutrients.

Ibiryo byinyongera bya Tyrosine

Gusinzira bihagije

Gusinzira bihagije ni ngombwa mu gukora neza ubwonko, harimo no kugenzura dopamine.

Iyo dusinziriye, ubwonko bwacu bunyura mubyiciro bitandukanye, harimo gusinzira kwa REM (kwihuta kwamaso) no gusinzira bidatinze.Izi ntambwe ningirakamaro mubikorwa bitandukanye bya physiologique, harimo kugarura no kuzuza neurotransmitter nka dopamine.

Ubushakashatsi bwerekana ko kubura ibitotsi bishobora gutera urugero rwa dopamine kugabanuka mu bwonko.Kubura ibitotsi bihungabanya uburinganire bworoshye bwa neurotransmitter, harimo na dopamine, ishobora gutera ihungabana nko kwiheba no guhangayika.

Kurundi ruhande, gusinzira bihagije birashobora gufasha kugumana urugero rwiza rwa dopamine.Iyo dusinziriye neza, ubwonko bwacu bufite amahirwe yo kugarura urugero rwa dopamine, bigatuma habaho imyitwarire myiza hamwe nibikorwa rusange byubwenge.

Mu gusoza, gusinzira bihagije ni ngombwa kugirango ugumane urugero rwiza rwa dopamine mu bwonko.Mugushira imbere ibitotsi byawe no kureba ko uruhutse bihagije, urashobora gushyigikira ubuzima bwubwonko muri rusange no kumererwa neza.

Imyitozo ngororamubiri

Imyitozo ngororamubiri yerekanwe ko yongera urugero rwa dopamine mu bwonko, kandi iyo ukora siporo, itera irekurwa rya dopamine mu bwonko, bikavamo ibyiyumvo byo kwishima no kunyurwa.

Usibye kongera urugero rwa dopamine, imyitozo ngororamubiri irashobora no guteza imbere umusaruro w’indi miti mvaruganda nka serotonine na endorphine, ibyo bikaba bigira uruhare runini ku buzima bwo mu mutwe.

Imyitozo ngororamubiri

Witoze Kuzirikana no Gutekereza

Guhangayika no guhangayika bigabanya urugero rwa dopamine, bityo rero ni ngombwa gutsimbataza umutuzo n'umutuzo mubuzima bwawe bwa buri munsi.Kuzirikana no kuzirikana nibikoresho bikomeye bishobora kudufasha kubigeraho.Gushira umwanya buri gihe kubikorwa byo gutekereza birashobora kuzana ibitekerezo byacu muriki gihe, kugabanya imihangayiko no gutsimbataza imitekerereze myiza.Kwimenyereza gutekereza kandi byagaragaye ko byongera ubwinshi bwa reseptor ya dopamine mu bwonko, bigateza imbere imitekerereze kandi bikongera ibyishimo no kunyurwa.

Koresha Inyongera

Mugihe nta nyongera ya dopamine, kuri ubu hari inyongera zishobora gufasha kongera urugero rwa dopamine.

● L-tyrosine

L-tyrosine ni aside amine kandi ibanziriza dopamine.Ifasha guteza imbere synthesis ya dopamine, yongerera ubushobozi bwubwenge, igatezimbere kwibuka, kandi ikongerera imbaraga.L-tyrosine ikunze kuboneka mu biribwa bikungahaye kuri poroteyine, kandi inyongera zishobora gutanga inyungu zinyongera kubashaka kuzamura urugero rwa dopamine.

Curcumin

Curcumin ningirakamaro ikora muri turmeric kandi ifite inyungu nyinshi mubuzima.Ubushakashatsi buherutse gukorwa bwerekana ko curcumin ishobora kongera urugero rwa dopamine kandi igatanga ingaruka za neuroprotective.Ikintu kimwe twavuga ni ukoJ-147ikomoka kuri curcumin, ingirakamaro ikora muri turmeric.Bitandukanye na curcumin, irenga inzitizi yamaraso-ubwonko neza kandi irashobora kunoza urwego rwo guhangayika.Kurya curcumin buri gihe ukoresheje turmeric cyangwa inyongeramusaruro birashobora kuzamura ubuzima bwubwonko muri rusange kandi bigafasha guhindura imikorere ya dopamine.

● Vitamine B6

Vitamine B6 igira uruhare runini muguhindura levodopa muri dopamine, bigatuma iba intungamubiri zingenzi kuri synthesis ya dopamine.Ifasha ubuzima bwubwonko nibikorwa byiza bya neurotransmitter.Kurya ibiryo bikungahaye kuri vitamine B6, nk'ibishyimbo, amafi, n'ibitoki, cyangwa gufata vitamine B birashobora gufasha kugumana urugero rwiza rwa dopamine.

Icyayi kibisi

Icyayi kibisi kirimo aside amine yitwa L-theanine, wasangaga yongera urugero rwa dopamine mu bwonko.Kunywa icyayi kibisi ntabwo bigarura ubuyanja gusa, birashobora kandi guteza imbere kuruhuka, kunoza ibitekerezo, no kunoza imikorere yubwenge muri rusange.

 

Ikibazo: Imiti irashobora gukoreshwa mugutunganya urugero rwa dopamine?
Igisubizo: Yego, imiti imwe n'imwe, nka dopamine agonist cyangwa dopamine reuptake inhibitor, ikoreshwa mukuvura indwara zijyanye no kudakira dopamine.Iyi miti irashobora gufasha kugarura uburinganire bwa dopamine mu bwonko no kugabanya ibimenyetso bifitanye isano nindwara nka Parkinson cyangwa depression.

Ikibazo: Nigute umuntu yakomeza kuringaniza dopamine nziza?
Igisubizo: Kubungabunga ubuzima buzira umuze, harimo imyitozo isanzwe, indyo yintungamubiri, ibitotsi bihagije, hamwe no gucunga ibibazo, birashobora kugira uruhare mugutunganya dopamine nziza.Kwishora mubikorwa bishimishije, kwishyiriraho intego zishobora kugerwaho, no kwitoza gutekereza birashobora kandi gufasha kugumana uburimbane bwa dopamine.

Inshingano: Iyi ngingo igamije amakuru gusa kandi ntigomba gufatwa nkinama zubuvuzi.Buri gihe ujye ubaza inzobere mu by'ubuzima mbere yo gukoresha inyongera cyangwa guhindura gahunda z'ubuzima.


Igihe cyo kohereza: Nzeri-15-2023